Είναι το χρήμα αυτό που κινεί τα πάντα; Μέσα στην κοινωνία «υπάρχει μόνο μια αξία, κάντε πιο πολλά λεφτά και τίποτα άλλο», θα πει ο Καστοριάδης. Και, “labour is the source of all wealth” και για αυτούς που θέλουν να μαζεύουν όλο το χρήμα μέσω της εκμετάλλευσης, θα μιλήσει και ο Μαρξ. Οι φτωχοί χάνουν τα λεφτά τους και οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι…
Γράφει ο Δημήτρης Ελέας
Παρατηρούμε μια βάρβαρη ανακατανομή του πλούτου. Αυτό γίνεται βέβαια τα τελευταία 200 χρόνια. Είναι ο κανόνας… Σε κάθε κρίση, τότε είναι που τα “κοράκια” πετάνε ψηλά, ενώ καταρρέουν και οι τράπεζες. Δεν είμαι προσωπικά κατά του πλούτου και των τραπεζών, καθόλου μάλιστα. Μα είμαι κατά του να παίρνεις την μπουκιά από το στόμα του μικρού παιδιού. Του φτωχού, του “αλυσοδεμένου” με το Facebook και το Instagram και τα άλλα social media…Και βέβαια παντού, έχουμε βαφτίσει τον ανίκανο τραπεζικό αρχιεργάτη, manager, που επιδίδεται σε foolish risk-taking. Ταυτόχρονα, είμαι κατά του όλα τα χρήματα του πλανήτη να μαζεύονται σε 5000 χέρια. Και όλη η ιστορία γίνεται κωμική. Πώς συμβαίνει και 50 δισεκατομμυριούχοι στην Αμερική να αξίζουν όσο και τα φτωχότερα 165 εκατομμύρια των Αμερικανών; Τρανή οικονομική ανισότητα κι όχι αστεία! Δεν είναι τυχαίο, που στην Αμερική σήμερα: “Marx is trendier than Louis Vuitton”!
Από το 2008 φτάσαμε στο 2023, (για τους Έλληνες βέβαια, υπήρξε και το 2015) και από εδώ, πάμε πίσω στο 1929… Γιατί; Μα εδώ και παντού άλλωστε, όλοι ζούνε πάνω από τις δυνατότητές τους. Η εγκράτεια έχει απολεσθεί προ πολλού. Πιστωτικές κάρτες χρησιμοποιούνται για κάθε πληρωμή και το ιδιωτικό χρέος είναι το υψηλότερο της ανθρώπινης ιστορίας. Σχεδόν όλοι, έχουν σταματήσει να έχουν cash στο πορτοφόλι τους!Δεν χάνεται μόνο η αίσθηση του χρήματος όταν αυτό γίνεται πλαστικό, μα είναι σαν να παραιτούνται οι άνθρωποι από τη χρήση του χρήματός τους. Όταν ρώτησαν τον Warren Buffett πόσα χρήματα έχεις σε cash στο πορτοφόλι, απάντησε, «έχω περίπου 400 με 500 δολάρια…» και αμέσως το άνοιξε! Εδώ, κοτζάμ ΕΕ επίσης, δεν καταδέχεται να κυκλοφορήσει το μονόευρω σε χαρτονόμισμα, όπως κάνει άλλωστε η Αμερική, που έχει το μονοδόλαρο ανελλιπώς σε κυκλοφορία.
Επιβεβαιώθηκαν Μαρξ και Καστοριάδης
Είναι γνωστό πως ο καπιταλισμός γεννάει κρίσεις. Είναι κάτι που παρατήρησαν τόσο ο Καστοριάδης, όσο και ο Μαρξ. Και εφόσον ο σύγχρονος καπιταλισμός είναι χρηματοπιστωτικός, οι κρίσεις είναι και αυτές χρηματοπιστωτικές. Μέσω αυτών των συνδιαλλαγών λαμβάνει χώρα και η εκμετάλλευση, που πολλοί, λανθασμένα, νομίζουν ότι έχει καταργηθεί. Οι αγορές έχουν αντικατασταθεί από τις αγορές χρήματος. Ναι, ναι, καλά διαβάσατε. Αγοράζεις και πουλάς, χρήματα, μετοχές, bonds. Κι αν είσαι και λίγο πιωμένος δεν ξέρεις καν τι κάνεις!Εν μία νυκτί γίνεσαι φτωχότερος… Στο όνομα σου, κάποιοι άλλοι, πουλάνε τα πάντα. Το στεγαστικό δάνειό σου αλλάζει χέρια μετά τα μεσάνυχτα. Τώρα, από τις 100 μεγάλες τράπεζες της Αμερικής, οι περίπου 10 κινδυνεύουν αρκετά να ακολουθήσουν την πορεία της Silicon Valley Bank (SVB) και της Signature Bank. “The biggest bank failures since the Great Recession” έγραψαν σε άρθρο τους οι New York Times (“Rising Interest Rates And Big Paper Losses Are at Heart of Crisis”, March 19, 2023).
Οι τράπεζες, κλασικά, δανείζουν τις καταθέσεις σε κάποιον που θέλει να αγοράσει ένα σπίτι ή να ξεκινήσει μια βιομηχανία και έτσι κερδίζουν πολλά. Αλλά συνήθως, δεν μένουν μόνο σε αυτά, ανακυκλώνουν τις αποταμιεύσεις σε επενδύσεις και οι ίδιες παίρνουν μεγάλα ρίσκα. Όλα αλλάζουν από τη στιγμή, που τα πράγματα στην αγορά είναι αλλιώς, και επειδή τα επιτόκια είναι υψηλά, κανείς πλέον δεν ενδιαφέρεται να δανειστεί από τις τράπεζες και να κάνει κάτι. Και τα επιτόκια είναι υψηλά για να τιθασευτεί κάπως και ο πληθωρισμός, που επίσης με τη σειρά του, φτωχοποιεί περαιτέρω τους ήδη φτωχοποιημένους εργάτες και υπαλλήλους.Και έτσι, αρχίζει ένα τούρκικο παζάρι! Δεν ξέρεις πως θα ξημερώσει… Η αλυσίδα σπάει, πορτοφόλια αδειάζουν, οι winners κερδίζουν περαιτέρω… Η μετοχή της Credit Suisse έχει απολέσει το 83% της αξίας της από τον Μάρτιο του 2021. Χμμ; Ναι, έχουν χάσει σαφώς, και λίγοι πλούσιοι λίγα χρήματα, τα πολλά όμως, τα έχουν χάσει οι φτωχοί και οι μικροί επενδυτές που έχουν από λίγες μετοχές ο καθένας.
